محسن آزمایش در یک خانواده فقیر به دنیا آمد. خانواده او مذهبی بودند و پدرش هم روحانی بود و وضع مالی آنها زیاد خوب نبود و نمیتوانستند همه فرزندان خود را به مدرسه بفرستند تا علم بیاموزد به همین خاطر محسن فقط توانست ۴ سال درس بخواند و هنگامی که ۱۱ سالش بود وارد بازار کار شد و به شغل آهنگری پرداخت تا بتواند از این راه هزینههای زندگی خود و خانوادهاش را تأمین کند.
محسن آزمایش از صاحب کارگاه خواست که برای او مزدی تعیین کند؛ ولی صاحب کارگاه مزدی به او نمیداد و به محسن گفت که مدتی را بهصورت آزمایشی کار کند تا بتواند نظر صاحب کارگاه را به خود جذب کرده و بعد از آن بهصورت دائمی در آنجا کار کند. بعد از گذشت یک مدت کوتاه کارفرما مزدی برای او در نظر گرفت و هر ماه یک تومان به او پرداخت میکرد و از همین راه توانست که هزینههای خود و خانوادهاش را تأمین نماید.
محسن در سن ۱۷ سالگی توانست با بتول عاصمی که از خویشاوندان او بود ازدواج کند. محسن قصد داشت تا خاندان اشتهاردی را که نام خانوادگی او بود، بزرگ کند. درحالیکه هنوز ۳۰ سال نداشت دو اقدام مهم را انجام داد و توانست یک کارگاه برای خود ایجاد کند و در آن کارگاه به تولید لوازمخانگی پرداخت. او اصلاً به فامیلی خود که اشتهاردی بود علاقهای نداشت به همین دلیل تصمیم گرفت که فامیلی خود را به آزمایش تغییر دهد.
کارگاه جدید چگونه جایگزین کارگاه قبلی شد؟
بر اساس گفتهها در سال ۱۳۲۹ به ثبتاحوال رفت و نام فامیل خود را به آزمایش تغییر داد. باگذشت زمان کمی توانست کارگاه خود را وسعت داده و صندلیسازی را رونق دهد و مجموعه آبکاری صندلی را نیز انجام میداد. در سال ۱۳۳۶ ناگهان اتفاقی افتاد که تمام آنچه را که محسن آزمایش ساخته بود بر باد رفت و در آتش سوخت و مدام میگفت که این کار عمدی بوده است ولی نتوانست بفهمد که چه کسانی کارگاه او را آتش زدهاند.
محسن آزمایش اما برای ادامه زندگی علاقه و توان زیادی داشت به همین دلیل در جاده تهراننو زمینی را خرید تا بتواند این بار در بیرون از شهر برای خود کسبوکاری جدید به وجود آورد. در سال ۱۳۳۷ او توانست یک کارگاه کوچک را جایگزین کارگاه قبلی نماید؛ ولی زمان زیادی طول کشید تا توانست آن را به یک کارخانه تبدیل کند و نامی برای خود به دست آورد.
در سال ۱۳۴۴ سرمایه اولیهای که محسن آزمایش داشت حدود ۳۰ میلیون ریال بود و این سرمایه در سال ۱۳۴۷ به ۲۰۰ میلیون ریال رسید. اکنون محسن به یک میلیونری تبدیل شده بود کارگاه که در آتش سوخته بود در خیابان دماوند بود. ولی در حال حاضر توانسته بود یک کارگاه بزرگ در ۱۰ کیلومتری آبعلی به مساحت ۱۸۵ هزار متر را خریداری کند و به مجموعه خود اضافه نماید به این صورت شرکت بزرگ آزمایش به وجود آمد.
محسن آزمایش توانسته بود بهخوبی پیشرفت کند و در سال ۴۷ چند محصول جدید را به تولیدات کارخانه خود اضافه کرد او پنج مدل یخچال و ۷ مدل کولر سه مدل آبگرمکن و چهار مدل بخاری ۶ مدل اجاقگاز را توانسته بود تولید کند. محسن به کارکنان خود احترام زیادی میگذاشت و هزینه عروسی کارگران خود را پرداخت میکرد او معتقد بود که میتواند به بهترین شکل کارخانه خود را اداره کند. بر اساس تحقیقی که شرکت ملی نفت انجام داده بود در مجموعههای دولتی حقوقی که به کارکنان پرداخت میشد کارخانه آزمایش بیشترین حقوق را پرداخت میکرد.
او برای اداره مجموعه خود دو استراتژی انتخاب کرده بود و از مشاوران خارجی و کارمندان خارجی برای مجموعه خود استفاده نمیکرد و فقط یک دوره کارشناس خارجی وارد مجموعه آزمایش شد. استراتژی دوم که از روش اول سختتر بود و برای امور کارخانه از یک سرهنگ بازنشسته کمک خواسته بود و او مسئولیت امنیت کارخانه را برعهده داشت.
محصولات کارخانه آزمایش به کدام کشور ها صادر می شد؟
در سال ۱۳۴۷ که محسن آزمایش به کارکنان خود ۶۰ میلیون ریال حقوق پرداخت میکرد تقریباً فروش کارخانه او به یک میلیارد ریال رسیده بود و سوددهی کارخانه نشاندهنده این بود که بهخوبی توانسته است از کارگاه سوخته یکدنیای بزرگ برای خود به وجود آورد و بازار ایران را تسخیر کند. محصولات او توانسته بود بهخوبی رشد کند و بازار ایران برایش کوچک بود به همین دلیل اولین نمونه محصول خود را به بازار کشورهایی مانند: کویت، افغانستان و کشورهای خلیجفارس فرستاد.
به گفته خود او تقریباً ۳۰ درصد بازار افغانستان به محصولات اختصاص گرفته بود. این اقدامات را در روزهایی انجام داد که کالاهای بسیاری از جنوب شرق آسیا و شوروی وارد افغانستان میشد؛ ولی محسن آزمایش توانست در دهه ۴۰ بلخ را تصرف کند. در دهه ۵۰ محسن محصولات خود را به بازار خلیجفارس ارسال کرد و این همان بازاری بود که از سوی مدیران قسمت خصوصی ایران در دهه ۸۰ به بازار بزرگ اسلامی شهرت یافت.
اما تنها ایران کمتر از ۵ درصد این بازار را در اختیار خود داشت. در این دوره محسن آزمایش یک اقدام دیگر انجام داد او چون نتوانسته بود به دلیل گرفتاری خانوادگی درس بخواند؛ اما در کارخانه خود برای تحصیل کارگران یک کارگاه فنی به وجود آورده بود. کارخانهای را که به وجود آورده بود خیلی زود به یکی از بزرگترین مجموعه اقتصادی ایران تبدیل شد و حدود ۳۳۰ هنرجو را پذیرفت.
در سال ۱۳۴۸ کارخانه تلویزیون ۲۳ اینچ را تولید کرد در این مورد محسن آزمایش کمی شتابزده عملکرد و محاسبات او شکست خورد و تلویزیونهای کارخانه آزمایش نتوانست در بازار ایران جایگاهی مناسب پیدا کند اما محسن آزمایش از تلاش دست بر نداشت و میخواست که بیش از گذشته مجموعههای خود را بزرگ و بزرگتر کند و معتقد بود که کارخانه ایرانی باید مثل فیات ایتالیا و جنرال موتورز آمریکا اداره شوند.
در همین زمان سازمان برنامه پیشبینی کرده بود که کشور تا پایان سال ۱۳۵۱ به نیروی متخصص و ماهر بیشتر از ۲۰ هزار نفر احتیاج دارد. همزمان با این اتفاق در کسبوکار ایران جریانی اتفاق افتاده بود که بیشتر کارخانههای صنعتی با آن مواجه شده بودند برای تأمین نیروی موردنیاز خود کارخانههای صنعتی یک شیوه و روش جدید را وجود آورده بودند.
آنها به افراد ماهر در کارخانههای دیگر مراجعه میکردند و به آنها پیشنهاد مالی میدادند میکوشید افراد را به مجموعه خود بیفزایند و این کار باعث شد تا روش دزدی متخصص در بین فعالان صنعتی رواج پیدا کند در این زمان محسن تصمیم گرفت تا راهی را برای اداره کردن کارخانه خود انتخاب نماید او تصمیم گرفت کارمندان را برای کارخانه خود تربیت نماید.
محسن آزمایش به دلیل اینکه از همسر اول خود دارای فرزند نمیشد تصمیم گرفت که با اجازه او دوباره ازدواج کند و از همسر دومش صاحب چهار فرزند شد. هیچکدام از آنها علاقهای به کارخانه و کار پدر نداشتند به همین دلیل پسر او به خارج از کشور برای ادامه تحصیل رفت. برادران محسن هم تمایلی به همکاری با برادر خود نداشتند اگرچه محسن نظام کارخانهداری را برای خود برگزیده بود
کارخانه های آزمایش در کدام مناطق به وجود آمده بود؟
اما برعکس خیلی از کمپانیهای موفق خارجی و ایرانی دوست نداشت که سرمایهداری خانوادگی را رواج دهد. ولی این کار عاقبت خوبی برای او در پی نداشت. محسن توانسته بود در زمان فعالیتهای خود کارخانههایی در تهران، مرودشت، شیراز راهاندازی نماید که در ابتدای انقلاب این سه کارخانه مصادره شدند. هنگامی که او با چنین شرایطی مواجه شد تصمیم گرفت که به نزد فرزندش در سوئیس برود و در آنجا زندگی کند.
همه فرزندان محسن آزمایش در سال ۱۳۵۷ در سوئیس درس میخواندند و سالهای آخر زندگی او سراسر رنج و ناامیدی بود. نبود کار و درآمد و همچنین هزینههای سرسامآور زندگی در خارج از کشور و وضع روحی و بیماری او را بهشدت ناراحت میکرد. فردی که یکعمر روی پای خودش ایستاده بود و زندگی خانوادههای زیادی بهوسیله او تأمین میشد در حال حاضر محتاج به خانوادهاش بود.
وفات محسن آزمایش
شرایط سخت خانوادگی محسن آزمایش باعث شد که در سال ۱۳۶۶ از همسرش جدا شود. چند سال آخر زندگیاش مریض شد و چیزی که از درون باعث متلاشیشدن او میشد این بود که فردی که از دوران کودکی تکیه گاهی برای دیگران بود اکنون وابسته به دیگران شده بود سرانجام در سال ۱۳۷۱ در غربت و در شهر مراکش از دنیا رفت و در همانها به خاک سپرده شد.
دیدگاهی ثبت نشده است
لطفاً پیش از ارسال نظر، خلاصه قوانین زیر را مطالعه کنید: